หากจะกล่าวถึงเมนูอาหารที่ใครหลายคนชื่นชอบนั้น “หมูย่าง” ก็คงเป็นหนึ่งในเมนูอาหารที่ใครหลาย ๆ คนนึกถึง แต่ใครจะรู้ว่าเมนูยอดฮิตนี้ มีประวัติความเป็นมาอย่างยาวนาน โดยคาดว่าเมนูแสนอร่อยนี้เกิดขึ้นมาตั้งแต่สมัยราชวงศ์ถัง ซึ่งเมนูแสนอร่อยนี้ถูกค้นพบด้วยความบังเอิญในขณะที่พ่อครัวกำลังปรุงอาหารเพื่อถวายฮ่องเต้นั้น ได้ทำเนื้อหมูตกลงไปในเตาถ่านจนเนื้อสุกและหนังกรอบ เมื่อพ่อครัวได้ลองลิ้มชิมรสหมูชิ้นดังกล่าวแล้วพบว่ามีรสชาติที่หอมกรอบอร่อย จึงได้ทดลองย่างหมูถวายฮ่องเต้ ฮ่องเต้ก็โปรดปรานเมนูดังกล่าวเป็นอย่างมาก จากนั้นวิธีการย่างหมูก็ได้เริ่มสืบทอดแพร่หลายกันมาหลายชั่วอายุคน จากเมนูในรั้ววังสู่ในครัวของสามัญชน วิชาการย่างหมูนี้ถือได้ว่าเป็นหนึ่งในองค์ความรู้ของชาวจีนที่ส่งต่อกันมาจากรุ่นสู่รุ่น

จนมาถึงช่วงที่ชาวจีนได้อพยพเข้ามาสู่สยามมากขึ้น เป็นช่วงเวลาแห่งยุค “เสื่อผืนหมอนใบ” ความยากจน ความอดอยาก แร้นแค้นเกิดขึ้นภายในประเทศจีนจากสงครามกลางเมืองระหว่างพรรคคอมมิวนิสต์จีนกับพรรคก๊กมินตั๋งที่ต้องการสถาปนาสาธารณรัฐจีนบนแผ่นดินใหญ่ ชาวจีนจำนวนมากต้องอพยพออกจากมาตุภูมิเพื่อความหวังที่ดีกว่าในการดำรงชีพ โดยชาวจีนที่อพยพส่วนใหญ่จะล่องเรือมายังแผ่นดินสยาม และขึ้นเรือเพื่อตั้งรกรากทางตอนใต้ นี่จึงเป็นสาเหตุที่ในปัจจุบันมีชาวไทยเชื้อสายจีนอาศัยอยู่ทางภาคใต้ของไทยเป็นจำนวนมาก โดยสิ่งที่ชาวจีนนำมาพร้อมกับการอพยพถิ่นฐานคือ หมูพื้นเมืองพันธุ์ไหหลำ ที่นิยมเลี้ยงในทางตอนใต้ของจีน ซึ่งนอกจากหมูแล้วอีกสิ่งหนึ่งที่เป็นส่วนสำคัญที่ทำให้เกิดเมนูแสนอร่อยอย่าง “หมูย่างเมืองตรัง” คือความรู้ในการย่างหมูของชาวจีนอพยพ

ต้นกำเนิด “หมูย่างเมืองตรัง” การถ่ายทอดความรู้และอัตลักษณ์จากรุ่นสู่รุ่น

แรกเริ่มนั้น หมูเป็นสัตว์เศรษฐกิจที่สำคัญของจังหวัดตรังโดยเป็นสินค้าที่ถูกส่งออกไปยังปีนังเป็นจำนวนมาก โดยเฉพาะหมูสายพันธุ์พื้นเมืองไหหลำ ที่ทางการมีนโยบายการส่งเสริมให้ชาวบ้านเลี้ยงหมูสายพันธุ์ดังกล่าว ด้วยข้อดีที่ว่าเป็นสายพันธุ์ที่ให้ลูกดก หมูไหหลำจึงเกิดการล้นตลาด จึงเป็นเหตุให้มีการคิดค้นวิธีการเพิ่มมูลค่าให้กับหมูโดยการใช้องค์ความรู้ที่ถ่ายทอดกันมาจนเป็นที่มาของ “หมูย่างเมืองตรัง” เมนูชื่อดังของจังหวัด

หมูย่างเมืองตรัง เป็นอาหารที่มีความผูกพันและอยู่ในวิถีชีวิตของชาวตรังมาแล้วกว่า 100 ปี จุดกำเนิดของหมูย่างนั้นคาดว่ามีที่มาจากการอพยพถิ่นฐานของชาวจีนดังที่ได้กล่าวมาแล้ว โดยหมูที่นำมาทำเมนูหมูย่างเมืองตรังนั้นคือ หมูพื้นเมืองพันธุ์ไหหลำ หรือที่ปัจจุบันชาวบ้านในภาคใต้เรียกกันว่า หมูขี้พร้า สำหรับต้นตำรับดั้งเดิมของหมูย่างเมืองตรังนั้น มาจากร้านฟองจันทร์ของนายฟอง ไทรงาม เป็นผู้ริเริ่มการทำหมูย่างเป็นรายแรก

ต้นตระกูลร้านฟองจันทร์นั้นได้ให้ชาวจีนกวางตุ้งที่มีความชำนาญและเชี่ยวชาญในการย่างหมู เป็นผู้รังสรรค์เมนูรสเลิศนี้ ด้วยภูมิปัญญาและการใช้วัตถุดิบในพื้นที่ภายในจังหวัดตรังที่แตกต่างจากหมูย่างที่อื่น หมูย่างร้านฟองจันทร์จึงมีรสชาติที่เป็นเอกลักษณ์ จนทำให้เป็นที่รู้จักแพร่หลายมากขึ้นในหมู่คนตรัง หลังจากที่นายฟองได้เสียชีวิตลง ทายาทก็ต่างแยกย้ายไปประกอบอาชีพอื่น ไม่มีใครสืบทอดกิจการ จะมีก็เพียงกลุ่มลูกมือที่เคยทำงานกับร้านฟองจันทร์ ที่ได้นำวิชาความรู้การย่างหมูมาเปิดกิจการของตนเอง โดยปรับปรุงรสชาติให้เป็นสูตรของแต่ละร้าน จนเกิดเป็นร้านหมูย่างหลายสิบรายและสืบทอดกิจการกันมาจนถึงปัจจุบัน ในปัจจุบันนั้นมีการใช้ทั้งหมูขี้พร้าและหมูพันธุ์ทั่วไปในการย่าง

วัฒนธรรมของชาวไทยเชื้อสายจีนในจังหวัดตรังนั้น มักจะใช้หมูย่างเป็นอาหารจานสำคัญในงานหรือพิธีกรรมต่างๆ เช่น งานแต่งงาน งานศพ งานไหว้เจ้า งานบวช งานเช็งเม้ง งานตรุษจีน เป็นต้น โดยหมูย่างจะใช้เป็นสิ่งแทนความอุดมสมบูรณ์ ความมั่งคั่ง และความราบรื่นในการงาน และมักจะรับประทานเป็นอาหารเช้า พร้อมเครื่องเคียงและอาหารอื่นๆ เช่น ชา กาแฟ ปาท่องโก๋ ติ่มซำ นอกจากนี้ในเดือนกันยายนของทุกปียังมีการจัดเทศกาลหมูย่างภายในจังหวัดอีกด้วย ซึ่งสะท้อนให้เห็นว่าหมูย่างมีความผูกพันและอยู่ในวิถีชีวิต วัฒนธรรมของชาวจังหวัดตรังมาอย่างยาวนาน

ความแตกต่างที่สำคัญที่ทำให้หมูย่างเมืองตรังนั้นแตกต่างจากที่อื่นคือ หมูย่างโดยทั่วไปมักจะใช้เตาย่างแบบธรรมดาย่างเป็นชิ้น แต่หมูย่างเมืองตรังใช้วิธีการย่างทั้งตัวด้วยเตาที่ก่อด้วยอิฐและใช้ไม้ยางพาราเป็นฟืนเชื้อเพลิงในการย่าง ทั้งนี้การหมักเครื่องปรุงนั้นก็มีความแตกต่างกันอย่างชัดเจน สำหรับหมูย่างเมืองตรังจะใช้กรรมวิธีการหมักด้วยเครื่องเทศหลายชนิดที่เป็นสูตรเฉพาะ ทำให้หมูย่างเมืองตรังมีรสชาติหอมหวาน กลมกล่อม หนังกรอบสีเหลืองทอง และจุดเด่นของหมูย่างเมืองตรังคือไม่มีน้ำจิ้ม ถ้ามีน้ำจิ้มก็ไม่ใช่หมูย่างเมืองตรังของแท้ เนื่องจากตัวหมูย่างเองนั้นมีรสชาติอยู่แล้ว จึงทำให้หมูย่างเมืองตรังมีความพิเศษกว่าหมูย่างทั่วไป

หมูย่างตรัง สินค้า GI ลำดับแรกของจังหวัดตรัง

อีกหนึ่งความพิเศษของหมูย่างเมืองตรังนั้นก็คือ การได้ขึ้นทะเบียนเป็นสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ (GI) เมื่อวันที่ 27 มิถุนายน 2548 โดยกรมทรัพย์สินทางปัญญา ซึ่งทางกรมทรัพย์สินทางปัญญาได้ให้คำนิยามสินค้าไว้ว่าเป็นหมูย่างผลิตในพื้นที่จังหวัดตรัง ด้วยกรรมวิธีพิเศษตามภูมิปัญญาของคนเมืองตรัง โดยหมูย่างเมืองตรังต้องมีลักษณะหนังกรอบสีเหลืองทอง เนื้อหอมนุ่ม รสชาติอร่อย กลมกล่อม แต่ถ้าทำจากหมูขี้พร้าจะมีลักษณะพิเศษเพิ่มขึ้นคือ เนื้อมันน้อย

การที่หมูย่างเมืองตรังได้ขึ้นทะเบียนและผ่านการรับรองให้เป็นสินค้า GI นั้น ผู้บริโภคสามารถมั่นใจได้ว่ากรรมวิธีในการย่างหมูทุกขั้นตอน ผ่านการตรวจสอบควบคุมทั้งกระบวนการผลิตในระดับผู้ผลิต และระดับจังหวัด ซี่งต้องปฏิบัติตามคู่มือและมาตรฐานที่กำหนดไว้ การอนุมัติให้หมูย่างเมืองตรังเป็นสินค้า GI จึงถือเป็นความภาคภูมิใจของชาวจังหวัดตรังและผู้ประกอบการในพื้นที่ โดยหนึ่งในผู้ประกอบการที่ได้รับการอนุญาตให้ใช้ตรา GI คือ “หมูย่างโกด้วง”

หมูย่างโกด้วง จานเด็ดส่งตรงจากตรังถึงมือ

“หมูย่างโกด้วง” หมูย่างจากร้านขึ้นชื่อของเมืองตรัง เนื้อหวานชุ่ม นุ่มลิ้น อร่อย หอมกลิ่นเครื่องเทศ หากอยากสัมผัสความละมุนลิ้นของหมูย่างเมืองตรัง ต้องร้านโกด้วงที่รังสรรค์ความอร่อยด้วยสูตรลับเฉพาะจากทางร้าน พิถีพิถันทุกกระบวนการผลิต ใส่ใจทุกรายละเอียด การันตีคุณภาพด้วยตำนานความอร่อยที่ส่งต่อจากรุ่นสู่รุ่นมากว่า 100 ปี

หมูย่างโกด้วงเป็นหมูย่างแบบ Half Cooked Process หรือที่เรียกว่าผลิตด้วยกรรมวิธีปรุงกึ่งสุก โดยผ่านการทดลองและวิจัยโดยสถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.) ซึ่งวิธีการดังกล่าวจะลดระยะเวลาย่างจากปกติไม่ให้สุก 100% บรรจุในถุงสุญญากาศเพื่อไม่ให้หมูย่างเสียง่าย เหมาะกับการขนส่งทางไกล และยังคงความกรอบ หากต้องการนำไปรับประทานให้อบด้วยหม้ออบลมร้อนที่อุณหภูมิ 200 องศาเซลเซียสเป็นเวลา 10-15 นาที หรืออุ่นด้วยไมโครเวฟที่ 600 วัตต์เป็นเวลา 5-7 นาที

สำหรับท่านใดที่ต้องการลิ้มรสความอร่อยของหมูย่างเมืองตรัง จากร้าน “โกด้วง” ของดีจากแดนใต้ สามารถสั่งซื้อได้แล้วที่ ThailandPostMart.com โดยคลิก https://bit.ly/3Bv9bli คุณจะได้หมูย่างที่มีคุณภาพรสชาติอร่อยหอมเครื่องเทศเหมือนไปรับประทานถึงจังหวัดตรังเลยครับ

แหล่งข้อมูลอ้างอิง :

กรมทรัพย์สินทางปัญญา กระทรวงพาณิชย์, ข้อมูลสินค้าและผู้ประกอบการสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ภาคใต้ (กรุงเทพฯ : ออนป้า, 2564), 61.

สุภาวดี นาคบรรพ์, “หมูย่างเมืองตรัง” เส้นทางภูมิปัญญาอาหารจีนสู่เมนูไทยท้องถิ่น,’ วารสารวัฒนธรรมอาหารไทย ปีที่ 1 ฉบับที่ 1 (มกราคม-มิถุนายน 2562), 50-60.

https://www.komchadluek.net/news/385568